Вечна спортска теорија е значењето на тренерот, селекторот, на стручниот штаб во еден голем спортски колектив, при голем резултат или успех. Несомнено фондаментален е значајот на лидер од клупата, тактички гениј, мотиватор и слично. Но, научно е докажано дека во фудбалот значајот на стручниот штаб никогаш не достигнал повеќе од значајот на групата фудбалери заедно. Тоа како да се две работи кои се испреплеткуваат и надополнуваат и заедно со управниот одбор на клубот или водството на репрезентацијата, го сочинуваат тимот за победа. Некаде меѓу 30-35% заслуга при голем успех, најмногу можат да имаат тренерите, иако денес постојат и такви кои добиваат годишни примања многу поголеми од самите фудбалери. Но, не било секогаш така. Ајде од прва без помош на интернет сетете се кој беше тренер на Реал Мадрид на петте европски круни, на Бразил на Мундијалот во 1970, на Аргентина во 1986 година? Сите полесно ќе се сетат на Ди Стефано, Пеле или Марадона, а за останатото ќе побараат во некоја енциклопедија. Но, тука вина имаме и ние новинарите.
Постепеното барање на медиатички личности, лансирање на персоналитети од тренерската фела, драстично ја подигнаа цената на оваа категорија луѓе. До душа и самите имаа поавтентични лидери кои знаеја да го наплатат тоа што го работат. Одамна Капело не е само тренер, па Сер Алекс, Марчело Липи, Мурињо и Бенитез, Арсен Венгер. Сите наведени и уште група на тренерски бардови со себе носат армија на професионалци, имаат свои лични агенти, потпароли, бараат поголеми овластувања од обичната тренерска работа и се тоа носи пари и само пари. Но, за едно немам дилема. За да го изделкате максимално тренерскиот занает мора да ја посетите „чизмата“. Какви и да се приказните дека италијанската лига не е така силна како порано (што меѓу другото е повеќе од точно), Серија А е најтешката лига за играње и за тренирање, а со тоа и за водење. Не паметам кога било лесно да се освои скудетото, да се опстане во лигата, да се победи со по 5-0, 6-0 како од шега како што често се случува во Шпанија, Холандија, па и во Англија. Системот врз кој е поставен италијанскиот бренд наречен MISTER (италијански израз за тренер) е многу потемелен отколку во другите земји.
Во Италија не може секој да биде тренер. Се сеќавате на експериментот Вијали играч-менаџер во Англија, па на примерот со Зола или Ди Канио во Сандерленд? Сите тие во компетитивна лига како англиската можеа да водат тим од најсилната категорија без најсовремената ПРО лиценца, што во Италија е невозможно. Само за фудбалери кои станале светски прваци во својата кариера има можност без таа лиценца да почнат да водат тим од Серија А, но под услов да започнат да се усовршуваат за ПРО лиценца. Од самиот старт своето тренерско место Италијанците си го заштитиле. Во Коверчано крај Фиренца имаат најсовремен комплекс на италијанското Федеркалчо, во кое се вршат предавањата и се добиваат лиценците. Италијаните први воведоа лиценца и за скаутинг тренер, што многу брзо стана пракса и во другите европски лиги, посебно што италијанските тренери секогаш беа цена: Спалети (Зенит), Анчелоти (Реал Мадрид), Манчини (Галатасарај), Раниери (Монако), Раванели (Ајачио), Де Бјази (селектор на Албанија), Трапатони (селектор на Република Ирска), Зола (Ватфорд) и слично. Многу слично Лега Калчо ја заштити категорија тренер со правилото ако еден тренер добие отказ или даде оставка во една тековна сезона, во истата да не може да седне на клупа на друг лигаш во истата категорија.
А не како Хари Реднап, кој пред го водеше Портсмут во првите 6-7 кола, па по четири месеци како од шега го презеде Тотенхем Хотспур. И затоа не може било кој тренер странец да остави трага во италијанската лига. Треба да биде поткован и рамен на домашната категорија, а такви биле малку: Лидхолм, Бошков, Ериксон, Луческу, можеби донекаде и Купер и Терим и приказната тука некаде завршува. Слично Италијанците направиле и најсовремен систем за контрола на допинг и најсамостојна судиска организација, но за тоа во некоја друга сторија. Оваа е за тренерите. Пет тенори на светскиот фудбал „магистрирале“ со највисоки оценки на најголемата сцена, во Италија, па во Европа и во светот.
Прв кој го издигна митот за заслугите на тренерот при успесите беше Џовани Трапатони – големиот Трап. Некогаш извонреден фудбалер, репрезентативец, роден победник, подоцна уште подобар тренер. Еден е од ретките кој може да се пофали дека успеа во сите еволуции на играта. Во времето на полупрофесионализам, без прикриен допинг, но со големи фудбалски имиња и легенди какви што денес веројатно нема. Па, во времето на пост Босмановото правило и лудото трошење на милионите, па до скоро кога фудбалот како да дојде до наредната фаза во која големите ќе бидат уште поголеми, а малите уште помали. Периодот поминат како тренер на Милан, откако ја заврши кариерата токму во „црвено-црниот“ дрес, Трапатони го искористи за учење и истражување. Мина дванаесет сезони како дефанзивец во Милан, па ја презеде младинската екипа. Кога после две сезони како прв тренер Милан му стана премал, амбициозноста на Трапатони го натераа да побара нов предизвик. А во тоа време семејството Ањели сериозно инвестираше во Јуве, за разлика од Милан кој немаше ниту таква моќ, ниту таков квалитет на фудбалери. Џовани Ањели му ја довери палката да го гради Јувентус на младиот Џовани Трапатони. Големиот газда имаше нос да избере.
Во Трапатони виде лудо посветен млад тренер, кој ќе го има авторитетот над амбиентот, над звездите. А тие, звездите, доаѓаа еден по еден. Трап со скудето во првата сезона веднаш ги освои навивачите и Ањели, а неговото мото беше претпазливо. Прво скокни, па викни опа… Играше цврсто во одбрана, што поцврсто не може да биде. Секогаш имаше иновативни тренинзи за тоа време. Во првите неколку сезони, редовно учествуваше во тренинзите како да е фудбалер, а за мотивацијата се потпираше на интелегенцијата и инвентивноста. Со Јуве направи династија на успеси, која ниту еден друг тренер во Италија до ден-денес не ја надминал. Ги створи Платини, Боњек, Тардели, Ѕоф, Каузио, Бетега, Паоло Роси врвни звезди и Јуве од национален клуб кој долго време е без трофеј, во победничка машинерија на „чизмата“ и во Европа. Трап освои шест скудета во десет години, ги освои сите домашни и меѓународни Купови, му подари на Енцо Беарцот генерација која стана светски првак во Мадрид во 1982 година и како најголем светски тренер во тоа време замина во Интер на најголемиот тест во кариерата.
Како од тим кој нема победничка крв во себе, да направи шампион? И тоа му успеа. Во конкуренција на неговиот бивш Јуве на Платини, Милан кој од импотентен стана ултра-амбициозен со новиот газда Берлускони, преку Наполи на Марадона, „нераѕурите“ станаа прваци со само 13 примени гола во 34 кола. Капата долу – Трап пак докторираше. Германското трио Клинсман-Матеус-Бреме сите ги таргетираа како архитекти на успехот, но за разлика од горе наведените примери, сега почна комерцијалното време и сите знаеја што направи Трапатони за тој Интер. Впрочем, по него за Интер да освои скудето требаше да минат над 20 години, да се сменат преку 20-25 тренери и да избие Калчополи. Значи вградил Трапатони нешто свое во успесите. А тоа ни приближно не беше сè од него. Трап го освои и Купот на УЕФА со Интер во 1991 година, а тогаш овој Куп беше подеднакво силен како Купот на шампионите. Се врати во Јуве во времето на Роберто Баџо и Салваторе Скилачи, на Германците Мелер и Ројтер, на Жулио Цезар. Трапатони пак ги освои сите достапни трофеи, бидејќи оние недостапните во тоа време завршуваа во витрината на моќниот Милан на Саки, па на Капело. Така Купот на Италија, Купот на УЕФА завршија во Торино кај „старата дама“.
Во 1994 година го прифати првиот предизвик да замине надвор од Италија и тоа во големиот Баерн, каде го доведе со себе Руџеро Рицители. Не му беше лесно, непознавајќи го добро германскиот јазик и менталитет, Трап почна да го внесува италијанскиот тактички баланс, во група каде спектаклот им беше пред балансот. Беше тешко, но Трап пак успеа. Ја освои „салатарата“ и се врати дома. По една сезона во Каљари, доби нов повик во Баерн и се задржа уште две сезони. Животниот пат го донесе во Фиренца во веројатно најсилната италијанската лига на сите времиња. Во лига во која Фиорентина со Батистута, Руи Коста, Едмундо, Толдо не можеше повеќе од 5-6 место, бидејќи толку силни екипи во едно натпреварување никогаш не сум видел. И тврдам нема ниту ден-денес. Трап беше среќен кај „виолетовите“ и мораше за првпат во кариерата да ја помести летвичката подолу и да се задоволи со помали цели. Да се влезе во Купот на УЕФА или да се игра финале на Копа Италија беше максимумот на Тосканците.
И како секој великан, повикот да биде селектор на Италија не можеше да го заобиколи големиот Трапатони. Дојде во 2000 година и подготви една блескава генерација на звезди како Малдини, Канаваро, Неста, Буфон, Тоти, Дел Пјеро, Виери, Инзаги, Албертини за Мундијалот во Јапонија и Јужна Кореја во 2002 година. Секому му беше тешко да игра со Италија, иако како и секогаш „аѕурите“ стартуваат бавно. На патот до евентуална светска круна, бидејќи Италија имаше тим за најголеми дела, посилен дури и од подоцнежните финалисти Бразил и Германија, се испречи еквадорскиот таканаречен судија Бајрон Морено. Ја украде Италија против Јужна Кореја на Хидинк и му го нанесе најтешкиот удар на Трапатони во кариерата. Тренерот над тренерите не издржа. Почна да фрла со пластични шишиња, да тропа на плаксигласот од клупата, да губи памет кога од него тоа никој не го очекуваше. Сличен пех му се случи и по две години на Европското првенство во Португалија.
Со пет бода Италија испадна од групата, заради скандинавскиот „бисквит“ на Шведска и Данска и Трап си поднесе оставка. Неговите четири години како селектор на Италија не беа успешни, иако колку беше далеку беше и блиску до славата. Го делеа детали, среќа, една поинаква судиска одлука. Но, таков е животот, посебно тренерскиот. Мораше од некаде пак да се почне, иако Трапатони веќе влезе во седмата деценија од животот. За пензија не ни мислеше. Секогаш кога ќе земеше одмор, по само неколку дена во градината на неговата семејна куќа во Милано, се враќаше на секојдневната тренерска работа. Бидејќи Трап беше створен за тренер. Ја презеде Бенфика, бидејќи предизвик му беше да победи со екипата која најмалку е предодрена за успех. Проколнатата Бенфика долго беше во сенка на Порто. Генерацијата на Симао, Нуно Гомеш и Луизао со судни маки на десет минути до крајот на последното коло дојде до клучната победа и титулата во португалската лига. Семејството Виера му нудеше нов договор, Лига на шампиони и повеќе пари, но Трап веќе не можеше мирно да се носи со тој притисок.
Му требаше лига каде медиумскиот притисок ќе биде помал, а амбициите исто големи. Ја остави екипата која наредната година со Куман дојде до четвртфоналето на Лигата на шампионите и отиде во бундеслигашот Штутгарт. Имаше само просечна сезона, собра симпатии, но веднаш доби повик од газдата на дотогаш Казино Салцбург, кој преку ноќ стана Ред Бул Салцбург и доведе неколку засилувања од Германија. Трап веќе солидно говореше германски, во Австрија се препороди, го освои шампионатот 2006/07, беше блиску и до влез во групната фаза на Лигата на шампионите, но не успеа и реши тука да ја заврши својата мисија во оваа земја. Веќе имаше титули со пет различни екипи во четири различни земји: Јуве, Интер (Италија), Баерн (Германија), Бенфика (Португалија), Ред Бул Салцбург (Австрија).
Дури и подоцна големиот, но по карактер проблематичен и горд Жозе Мурињо ќе го насочи како еден од ретките негови идоли, на кого му се восхитува на интелектот и тренерското знаење, но и на менаџирање на медиумскиот притисок. Трапатони го поведе со себе некогашниот свој пулен Марко Тардели како асистент во еден од неговите последни проекти во кариерата. Му недостигаше островскиот фудбал, а во Република Ирска како селектор беше дочекан како омилен лик. Трап беше секогаш насмеан, инсистираше да говори англиски, иако знаеше премалку. Но, многу знаеше фудбал, иако навлезе во 72-та година на фудбалскиот терен.
Од ирските воини направи тактични подотерана дефанзивна екипа. Неправдата од баражот со Франција и раката на Тиери Анри ја доживеа како продолжување на неговите репрезенативни пехови со Италија. Како да не му беше судено да биде успешен селектор како што беше успешен клупски тренер. Но, беше упорен, ја доведе Република Ирска на Европско првенство, стана убедливо најведра и најсакана личност во земјата и како од секаде замина со насмевка и задоволни лица. Но, по најавеното заминување од оваа клупа, но иако сопругата го брка од дома затоа што не знае ништо друго да прави освен да се занимава со фудбал, Трап одлучи тука да заврши со фудбалот. Веројатно со Хидинк и Фергусон е единствениот кој го преживеа фудбалот низ цела своја еволуција. Од времето на тешки кожни топки, правило голманот да игра со рака по вратена топка, до денешните модерни фудбалски „машини“, натпревари на секои три дена, обложувачки и допинг скандали и слично. Џовани Трапатони стана татко на модерниот тактички фудбал низ Италија и Европа и освои 23 трофеи во кариерата и веројатно во некои свои клубови имаше и повеќе од 30-35% од заслугите за успесите.
Правилото дека треба да си голем фудбалер за да бидеш голем тренер многу брзо низ историјата беше побиено. Ако Трап беше голем каде и да се појави и како шоумен беше број 1, Ариго Саки беше еден од оние кој беше предодреден да биде тренер. Како фудбалер дури и потпросечен во третолигашите Фузињано и Белариа, Ариго беше автор на тоталниот фудбал низ Европа, а не беше Холанѓанец како Михелс и Кројф, беше Италијанец и беше подобар од нив. Како и скоро сите мораше да учи во помал клуб, да ги открие своите тактички идеи и полека да го „дрибла“ медиумскиот притисок. Во Парма меѓу 1985 и 1987 година направи скок од Трета во Прва лига и веднаш дојде на првите страници на италијанските весници.
И по принципот на Ањели, уште еден голем газда како Берлускони, знаеше да избере добар тренер и знаеше да ризикува со млад стручњак меѓу авторитетни звезди. Можеше да бира меѓу Трапатони, Ѕоф, Кројф или Бенхакер, но газда Силвио одбра тренер кој никогаш не водел екипа во Серија А. А го одбра Ариго заради неговиот стил. Дури и со послаба по квалитет екипа, Саки инсистираше на контрола и посед, па и по цена да се загуби. Сето тоа не го нарушуваше неговиот баланс, кој во Италија е на прво место. Неколку години пред Кројф, италијанскиот ќелавко најде перфектна комбинација на фудбалери од академијата на клубот и трите холандски засилувања Гулит, Рајкард и Ван Бастен и го покори светот.
Тие пет години и освоените осум трофеи го направија фудбалски безсмртен, а неговиот Милан важи за една од трите најквалитетни екипи во историјата на фудбалот. А дека не беше лесно тоа да се оствари покажува и фактот дека со Саки, Милан беше само еднаш првак на Италија, а двапати на Европа и тоа доминантно што подоминантно не може да биде. Саки постави нови граници кои подоцна наследниците ги следеа и ги поместија, но неговиот тотален фудбал во италијански клуб подоцна го играа само најголемите Капело, Липи и Конте. Саки, како и Трапатони, ја презеде Италија и тука му недостигаа детали и среќа. Федерацијата го назначи во 1991 година по неуспехот на Вичини во квалификациите на Европското првенство во Шведска. Саки со Италија не можеше да игра како со Милан, иако се обидуваше со Роберто Баџо како главна фигура. Со сите можни пехови: повредите на Барези и Баџо, црвените картони на Паљука и Ѕола, Италија беше на влакно до светската круна во САД во 1994 година. Но, пеналите како и често во минатото и подоцна во иднината, беа кобни за „аѕурите“. Ариго го заврши својот развоен пат.
Еден познат италијански критичар знаеше да каже: „Тренер кој загубил финале на пенали, никогаш не се опоравил од поразот, ментално никогаш…“. Така беше и со Ариго. Се обиде во Атлетико Мадрид во времето по Радомир Антиќ, па пак во Парма, па директор по фудбал кај Флорентино во Реал. Неговите идеи уште имаа кредибилитет, но фудбалот се менуваше и малкумина ја имаа неговата филозофија. Денес Саки е стручен аналитичар и задоволство е да се слуша. Во 73-тата година од животот со девет трофеи не беше така трофеен како Трап, но ќе остане во историјата како еден од ретките кој воведе нов фудбал, кој направи револуција: како Михелс, како Кројф, како Ван Гал и Липи, Венгер и Хицфилд.
Комбинација од Трапатони и Саки беше третиот голем тренерски тенор. За многумина тешко е да се најде посовршен тренер во модерното време од Фабио Капело. Беше голем фудбалер, а како тренер така прилагодлив што толку долго траеше како Трапатони, а има и полна витрина со трофеи и успешни предизвици како никој досега. Како и со Саки, и со Капело првиот човек на Милан, Силвио Берлускони се определи да му даде доверба на млад и до тој момент неискусен тренер. Долги години беше легендарен фудбалер на Милан, Рома и Јуве, како и репрезентативец на Италија, но мина четири години во младинската академија на клубот и го следеше развојниот пат на Милан на Саки. Во клубот сите знаеја дека е подготвен да го наследи и да го надмине својот претходник. Дојде по Саки во период во кој на секого ќе му беше многу тешко. Го надгради системот на Ариго со подиректна игра и игра повеќе вертикално отколку во широчина. И дефанзивно Милан на Капело беше подобар од Милан на Саки.
Во најсилната лига која некогаш постоела во светскиот фудбал, Милан на Саки 54 натпревари беше без пораз, освои четири скудета во шест години, наспроти само еден на Милан на Саки. Дури и европската консакрација му даде за право на Дон Фабио. Играше три финалиња на Лигата на шампионите и лесно можеше да се израмни со Саки по бројот на европски круни. Но, по легендарната атинска ноќ и лекцијата против Барса на Кројф, Ромарио, Лаудруп и Стоичков и тоа без комплетно пожолтената одбрана, следуваа два чудни порази во Минхен и Виена. Најнапред Олимпик Марсеј на Бернард Тапи и дрим тимот на Ги Гутелс го совлада „црвено-црниот“ тим, кој на патот до финалето имаше десет победи на десет средби и пропушти шанса да биде единствен во историјата кој станал европски првак со сите победи на патот до трофејот. Наредната сезона размрданиот Милан на крајот на владеењето на Капело, по освоеното скудето, загуби на мускули во драматичен финиш од помладиот Ајакс на Ван Гал со 1-0, со голот на екс-звездата на Милан, Франк Рајкард. Капело побара странски предизвик во Реал Мадрид, кој не играше во Европа и кој во сезоната 1995/96 заврши на седмото место. Капело никогаш не се истакнуваше дека успесите ги носи токму тој. Знаеше да се појави со список и да ги побара фудбалерите кои му се по мерак и откако ќе му бидат донесени, ќе гарантираше успех. Никогаш не почнуваше реченици со ЈАС…
Неговите желби секогаш имаа резон и структура на неговиот цврст и избалансиран фудбал. А знаете како и во случајот на Баерн на Трапатони, и Шпанците, посебно кралските бели, сакаат спектакл пред сè , а потоа ако се може и трофеи. Но, кога се прели лончето и Реал заврши како седми, далеку зад Барса, а таа година и зад Атлетико, средства не се бираа. А Капело беше ѓаволски тешко да се победи. Посебно знаеше физички да ја избалансира екипата да почнува многу силно во националните шампионати, за напролет да се почувствува замор кога се кршат копјата во Европа. Тоа што претходно му успеваше со Милан, сега со смената на системот на натпревари во Европа и многу повеќе натпревари, го натераа Капело да стане повеќе специјалист за национални првенства отколку за европски трофеи. Така Илгнер, Панучи, Карембу, Мијатовиќ, Зидорф, Шукер, Мориентес беа желбите на Капело, кои му ја донесоа титулата пред многу моќната Барса на Робсон, но и на Роналдо, Фиго, Луис Енрике. Капело ја заврши својата мисија во Мадрид и остави тим, кој Хејнкес го направи европски првак, но и го спушти до седмото место во Примера, па експресно доби отказ. Фабио го прифати најтешкиот предизвик во кариерата. Се врати во Рома каде беше одличен како фудбалер и познавањето на амбиентот многу му помогна во подоцнежниот проект со семејството Сенси. Капело ги задржа истите принципи. Му достави список на желби на газдите и вети трофеј, а тој во Рим не можеше да го вети ниту Папата. Во град кој живее 24/7, каде што приватните радио и ТВ „трубат“ и шпекулираат постојано, каде навивачите имаат поинаков статус, сè е двојно потешко. Луѓето кои добро го познаваат италијанскиот фудбал ќе кажат – „Една титула освоена во Рим е вредна како три во Торино“. Самуел, Емерсон, Батистута, Маркос Асунсао и Касано беа инвестициите на Капело, а Рома претходно ги имаше и Кафу, Кандела, Тоти, Монтела. Освоената титула пред Јуве на Анчелоти, со победата над Парма од 3-1 во последното коло е најсреќниот ден во животот на многу римјани. Барем на оние кои не се сеќаваат на претходното скудето, две децении пред ова на Капело. Предводникот знаеше дека повеќе од тоа скудето и еден Суперкуп е невозможно да се освои, колку и да имате силна екипа. Рома дотурка до четвртфиналето на Лигата на шампионите, идната година до последно коло се бореше со Интер и Јуве за титулата и заврши како второпласирана и Капело по пет сезони на елитен фудбал, како крал замина од Рим. На големо изненадување отиде во конкурентниот Јувентус на покана на неговиот пријател Лучијано Моџи. Со тоа Капело го комплетираше кругот да ги води екипите во кои и играше како професионален фудбалер. Јуве штотуку го испрати Липи во својот втор мандат и имаше мудра политика, ефтино да купува и да вреднува. Така „мозокот“ на проектот, Моџи, успеа да ги доведе Ибрахимовиќ и Канаваро практично за ситни пари, а со Емерсон, Зебина, Муту беше направен нов модел кој перфектно му одговара на Капело. Физички многу силна екипа, цврста во одбраната, со непредвидливост во нападот и Дел Пјеро како џокер на клупата. Јуве стана првак со големата победа над Милан на „Сан Сиро“ со голот на Трезеге на додавање на Дел Пјеро. И идната година маршот на момците на Капело беше триумфален. Со победи во првите девет кола беше најавена годината на рекорди. Тимот засилен со Патрик Виера се прошета низ Сериа А, го елиминира Реал Мадрид со голот на Залајета и го освои скудетото на неутрален терен во Бари со победата од 2-0 над Реџина. Но, како веќе изби скандалот Калчополи, титулите му беа одземени на клубот, но како што подоцна ќе кажат Капело и Канаваро, медалите се во нивните домови и сите знаат дека тие скудета се освоени на зелениот терен, а спорните случувања датираат за претходните шампионати. Проектот на Капело во Јуве, веројатно предвреме, беше завршен, па по Мундијалот во Германија, италијанскиот маг се врати во Мадрид да ја прекине хегемонијата на Барса на Рајкард. Уште една тешка мисија за Капело како онаа во Рим. Го смени стилот на игра и Реал стана не многу допадлив за гледање, но беше крајно ефективен. Ја доби Барса со 2-0 на „Бернабеу# прими гол за несреќно реми (3-3) на „Камп Ноу“ и во мртва трка се влезе во последните кола за титулата. Потпомогнати од Тамудо и Еспањол, „кралевите“ со Канаваро, Емерсон, Ван Нистелрој, Игуаин, Раул дојдоа до две од две. Две титули под Капело од две можни. Во Европа, „белите“ не можеа против Баерн и беа елиминирани уште во осминафиналето, но најважно им беше да ја прекинат доминацијата на Барса. А Шустер наредната година со холандските засилувања Робен и Снајдер, лесно ја освои Примера со огромна предност пред Каталонците.
Во 2008 година по Европското првенство во Австрија и Швајцарија, Дон Фабио стана Сер Фабио. Стана вториот странец по Ериксон кој ја предводеше Англија. Земјата во која таблоидите се посилни од квалитетот на екипата, на Капело му фалеа истите тие мали детали како на Трапатони и Саки да отиде докрај и да биде успешен како и во клупскиот фудбал. Во Јужна Африка по скромната групна фаза, непризнатиот гол на Франк Лампард со Германија ги пресече надежите на „Гордиот албион“. А генерацијата на Тери, Лампард, Џерард, Руни ветуваше. Капело си замина пред да завршат квалификаците за Европското првенство во 2012 година во Полска и Украина, каде Англија на Хоџсон не го прескокна четврфиналето, како и обично. Не му требаше долго да најде нов предивик и со оглед дека имаше 67 години, Капело ги одби Интер, Манчестер Јунајтед и Челзи и продолжи да работи во репрезентативниот фудбал. Ја презеде Русија, која имаше евидентен фудбалски потенцијал и беше многу блиску да се квалификува на Мундијалот во Бразил. Токми ова Светско првенство беше последната етапа во кариерата на Фабио, кој подоцна кратко беше во Кина и се приклучи на ТВ-експертите на Скај Италија. Шеснаесет трофеи, од кои девет национални првенства со четири различни екипи се постигнувањата на Фабио Капело – тренерот за кого ако речете дека е најдобар од сите, нема да погрешите.
Но, во таа конкуренција единствен кој триумфирал и во клупскиот и во репрезентативниот фудбал е Марчело Липи. Скромна фудбалска кариера, но уште еден случај на предодреденост за тренерскиот занает. И тоа веднаш штом ги закачи копачките на клин. Понтедера, Сиена, Пистоезе, Карарезе, Чезена, Лукезе беа клубовите каде Липи го коваше тренерскиот занает. Имаше допадлив стил како Саки, тактички совршен како Капело, но не умееше да бие симпатичен како Трап. Беше секогаш сериозен, многу авторитетен и студиозен. Аталанта и Наполи ги внесе во европските Купови и му застана на окото на Ањели по второто заминување на Трапатони. Го донесе на клупата на Јувентус, кој скоро една деценија беше без скудето, а да се освои беше полесно да се каже отколку да се направи, посебно заради Милан на Капело. Липи секогаш во кариерата донесуваше тешки одлуки. Му се заблагодари на Роберто Баџо, за да го лансира Алесандро Дел Пјеро. Во првата сезона создаде перфектен тим кој важи за еден од најдобрите во модерната ера. Скудето на пет кола до крајот на сезоната, Куп на Италија и финале на Купот на УЕФА (пораз во двомеч од Парма) му беше личната карта за добредојде на Липи. А дотогаш малкумина знаеја за него. Сите намирисаа дека Ањели, Моџи, Џираудо и Бетега го направија вистинскиот избор. Наредната сезона Липи ја освои Лигата на шампионите, Интерконтинеталниот куп и европскиот Суперкуп и го распродаде тимот. Следеа нови тешки одлуки на Липи и бордот кој раководеше со клубот. Заминаа Вијали, Раванели, Југовиќ, Торичели, а тимот пак гладен за титули го направија Виери, Зидан, Бокшиќ, Аморузо. Следеше нов бран на успеси, ново скудето и финале на Лигата на шампионите и пораз од Борусија Дортмунд во Минхен. Како Моџи сакаше ефтино да купува, а скапо да продава, на Липи му преостана да го прифати третиот нов проект во Јуве.
Сега без Виери и Бокшиќ, но со Инзаги и Фонсека. Третото скудето во четири години дојде во сезоната во која експлодираше тандемот Дел Пјеро – Инзаги, а во третото последователно финале на Лигата на шампионите (како Милан на Капело) Јуве несреќно загуби од Реал Мадрид во Амстердам со очигледен гол од офсајд на Мијатовиќ, кој го превидоа Хелмут Круг и асистентите. Липи во февруари наредната година, со Јуве веќе во четвртфиналето на Лигата на шампионите, доби отказ и беше наследен од Анчелоти. По само четири месеци го прифати предизвикот на Морати, да се обиде да му ја донесе на Интер првата титула по 20 години, уште од времето на Трапатони. И почна фантастично. По првите седум гола Интер на Виери и Роналдо имаше 19 од можните 21 бод, а на конкурентнот Јуве му се повреди Дел Пјеро на несреќното гостување во Удине. Но, повредите го масакрираа и Интер. Во само 20 дена, сериозни кинења на лигаментите доживеаја Роналдо и Виери и Интер грчевито се бореше за влез во Лигата на шампионите, а титулата неочекувано заврши кај Милан на Алберто Закерони. Липи во август 2000 година доби отказ од Интер по елиминацијата од Хелсинборг, отказ инициран од самиот себе и изјавите по таа елиминација. Почека една сезона и по две втори места на Јуве на Анчелоти, веројатно единствениот клуб во Италија кој не се задоволува со второто место, го смени тренерот за да го врати стариот. Липи дојде место Анчелоти, кој во два шампионати собра 160 бода. И на Липи веднаш му беше отежната работата со продажбата на Зидан и Инзаги. Но, како и секогаш, човекот со очилата и пурата имаше јасни идеи. А го имаше и Моџи и неговите генијални купувања. Буфон, Турам, Недвед, Салас беа купени со парите од Франзуцинот и Јуве направи пак конкурентен тим. Како и неколку години порано пак во мртва трка за титулата со Интер, „црно-белите“ излегоа како победник. До душа за разлика од претходно, сега Интер се самоуби и под водство на Купер ја прокоцка предноста од пет бода на четири кола до крајот. Финалниот пораз во Рим од Лацио со 4-2 на 5 мај 2002 година, го означи враќањето на Липи и негово четврто скудето од пет целосни шампионати со Јуве. Подобро и од најдобриот Трап пред деценија и пол. Но, Липи само го комплетираше мозаикот и тимот наредната сезона стана уште посилен. Доведен беше Каморанези, Замброта трансформиран од десно крило во лев бек, Ди Вајо како алтернатива во нападот и Јуве тргна на два фронта. Првенството го освои лесно, со само два порази во 38 кола, и на три недели пред спуштањето на завесата. Европската бајка беше уште поефектна.
Барса со десет фудбалери на „Ноу Камп“ ја елиминираа Бириндели и Залајета, а Реал во незаборавна вечер во Торино го збришаа Трезеге, Дел Пјеро и Недвед. Но, жолтиот картон на Чехот му го спречи учеството во финалето. Првото сеиталијанско финале во Манчестер, во меч со малку шанси, го одлучија пеналите и без разлика што Буфон ги одбрани ударите на Зидорф и Каладзе, Јуве загуби од Милан, а Липи го загуби своето трето финале од одиграни четири завршни натпревари. Имаше голем пех едно финале да загуби на пенали, едно од нерегуларен гол и едно на теренот на противникот (против Борусија во германскиот Минхен). По наредната сезона и третото место, Липи го напушти Јуве во вториот мандат кој траеше три сезони, една и пол сезона помалку од првото владеење. Остана најтрофеен тренер на Јуве во историјата, дури и поуспешен од Трапатони. Но, правилото дека кој ќе загуби натпревар на кариерата на пенали, никогаш не се опорави, за Марчело не важеше. Во првиот обид ги прескокна Трапатони, Саки и Капело, освојувајќи го најголемиот и најтешкиот трофеј. Во Италија само што изби скандалот Калчополи, во кој беше вмешан и синот на Марчело Липи и дури имаше и некои најави да биде сменет селекторот. Душата на таа репрезентација ја сочинуваа фудбалерите на Јувентус, кои веќе знаеја дека ќе мора да побараат ново решение, заради одлуката поврзана со „старата дама“ која следеше. Во Италија беше сè , само не идилично. Поголем песимизам пред голем настан, најфудбалската земја не чувствувала. Липи го убеди Тоти и го дозираше за Мундијалот. Поубедливо „аѕурите“ никогаш не ја почнале групната фаза. Пирло диригираше, одбраната на чело со Буфон и Канаваро делуваше како зид, дури ни црвениот картон на Де Роси со САД не ги поколеба. Единствениот теснец настана против Австралија и незаслуженото исклучување на Матераци, кое подоцна Мехуто Гонзалез го компензираше со пеналот над Гросо. По лесното четвртфинале со Украина, на ред дојде ремек делото на Липи против Германија, која дотогаш никогаш во историјата не загубила во Дортмунд. Уморни по 120 минути против Аргентина во Берлин, „панцерите“ не можеа ни физички, ни тактички да се носат со големиот Липи. Начинот на кој Италија ги нападна Германците во продолжението, со четири напаѓачи (Јакинта, Тоти, Џилардино и Тоти) секогаш ќе се памети. Голот на Фабио Гросо стигна како голема награда за подобрата игра на „аѕурите“. Во финалето против најнезгодниот можен противник Франција, дојде реваншот за поразот во финалето на Европското првенство во 2000 година. Пеналите кои на Липи му ја одзедоа европската круна со Јуве четири години претходно, сега му беа сојузник. Италија по четврти пат стана светски првак, а Липи првиот во историјата на играта, кој стана светски клупски и репрезентативен првак како тренер и селектор (подоцна тоа му успеа и на Висенте Дел Боске). Марчело уживаше во плодовите на својата работа се до август 2008 година, кога доби понуда да се врати на селекторското место по Донадони и пенал поразот од Шпанија во четвртфиналето на Европското првенство во 2008 година. Мина квалификации без пораз, дури и подобри од пред четири години. Но, на мундијалот во Јужна Африка, Италијанците ја немаа истата хемија. По две реми со Парагвај и Нов Зеланд, во случај кога им требаше само реми со Словачка, Липи загуби и остави црна дамка на својата репрезентативна кариера, како со Интер во клубската. Кратко се повлече, бараше нов предизвик и го најде во Кина. Преку десет милиони евра годишна плата во Гуанжу Евенгарде, го однесоа на далечниот исток, заедно со истиот стручен штаб од Јувентус. Веднаш стана кинески шампион, го освои Купот, а шлагот на тортата беше азиската Лига на шампиони. Стана единствен од петте тенора со континентални титули на два континенти. Кариерата ја заврши како селектор на Кина, минувајќи една третина од својата кариера во Кина и Азија. Веројатно најкомплетниот од петте италијански тенори, со 20 трофеи во кариерата и тоа сите различни и ризницата комплетна.
Најмладиот во групата на тренерски генијалци од најтактичката земја, е еден од оние кој може уште да ги надминува сите претходници. Карло Анчелоти беше голем фудбалер од школата на Саки во Милан. Велат дека тој тим беше толку силен, што подоцна скоро сите станаа добри тренери: Рајкард, Донадони, Анчелоти, Гулит и слично. Карло, како и Саки, се афирмираше во Парма, каде што дојде од Реџина и го наследи Невио Скала кај „млекарите“. Имаше звезден тим, кој за првпат во клупската историја играше во Лигата на шампионите и до крајот се бореше за титулата со Јуве на Липи. По две сезони во областа Емилија Ромања, го наследи Липи во Јувентус, по неговата прва звездена ера. Имаше реновиран тим, свои идеи поинакви од претходниците. Го назначи Зинедин Зидан за клучен човек на својот проект и тој Јуве го водеше до завршницата на скоро сите натпреварувања. Но, кога веќе ја имаше титулата в џеб во својата прва сезона, „старата дама“ прокоцка голема предност и откако се отвори небото во мај 2000 година во Перуџа, Алесандро Калори го постигна голот кој на Јуве му го одзеде скудетото, а му го донесе на Лацио на Свен Горан Ериксон. Јуве на Анчелоти не заздрави од тој шок и пак беше само втор наредната сезона, зад Рома на Капело. Со две втори места Анчелоти доби отказ, но по само два месеци го наследи Терим во Милан и се врати во својот омилен клуб. Берлускони и Галијани веруваа во него и во неговиот систем на игра. Пирло го врати 20 метри поназад и како плејмејкер пред одбраната, овој фудбалер се препороди и заедно со Зидорф и Руи Коста, изградија супер креативен среден ред кој доминираше во Европа. Во Серија А имаше многу проблеми со Јуве и Интер, но „росонерите“ во Европа пливаа како риба во вода. Во својата прва целосна сезона, Анчелоти стана европски првак, откако почна од квалификациите на Лигата на шампионите. Се паметат двете дерби средби со Интер на Купер во полуфиналето и пенал рулетот со Јуве на „Олд Трафорд“. Тоа беше одмазда на Анчелоти врз Јуве, кој го отпушти пред две сезони. Милан се надоградуваше со Кака и Креспо и стана освојувач на скудетото во наредната 2003/04.
Загубеното четвртфинале со Депортиво Ла Коруња и подоцна незаборавното финале со Ливерпул во Истанбул, остануваат најцрните моменти во блескавата тренерска кариера на Карло. Самиот ја презеде одговорноста за тие неуспеси, иако животот му даде нова шанса. Две години по потопот крај Босфорот, Милан и Ливерпул пак играа за европската титула во Атина, каде Милан на Капело ја декласира Барселона. „Росонерите“ станаа европски прваци по седми пат, а Анчелоти во третото финале дојде до втора европска круна како Саки, а подобро од Капело и Липи. Неговиот циклус во Милан беше готов. Чекаше нов меѓународен предизвик и го пронајде кај Роман Абрамовиќ во Челзи. Во 2009 година дојде место Гус Хидинк и ја освои Премиер Лигата со рекорден број на бодови и голови, а кон овој трофеј го придоде и Комјунити Шилдс и националниот FA Куп. По две сезони си замина од Челзи без европска трага и на инсистирање на Леонардо во јануари 2011 година, го превзеде ПСЖ со дрим-тим во конструкција. Во првата полусезона не отиде подалеку од пласман во Лигата на шампионите. Но, се назираше дека создава тим кој брзо ќе блесне. „Светците“ потрошија стотици милиони и лесно ја освоија првата титула по периодот во деведесеттите, кога Луис Фернандез со Жорж Веа и Давид Жинола беа најуспешни во Франција. Дури и во Европа, Карло го донесе ПСЖ меѓу великаните. Ја елиминира Валенсија и беше блиску до сензација со Барселона, но испадна во четвртфиналето без пораз (2-2 во Париз и 1-1 во Барселона). Го напушти градот на светлоста, бидејќи повик од Реал Мадрид доаѓа само еднаш во животот (освен за Фабио Капело). Ни малку лесниот предизвик да го конструира новиот Реал, повеќе загреан за комерцијален ефект отколку за фудбалски, Анчелоти го прифати заедно со неговиот човек од доверба, Зинедин Зидан. Но, сега без Озил и Игуаин и со новиот „галактико“ Герет Бејл. Не успеа да ја прекине доминацијата на Барса во Примера, но ја освои Лигата на шампионите во 2015 година во Лисабон, во антологиското мадридско финале против Атлетико. Рамос ги извади „кралевите“, обезбеди продолжение и подоцна со победа од 4-1 станаа европски шампиони. Анчелоти третпат беше на врвот на Европа, а шест месеци подоцна го освои и Мундијалот за клубови.
Доби отказ по сезоната без трофеи во јуни 2016 година, но не чекаше долго за нова понуда. Седна на клупата на Баерн, научи германски подобро од Трапатони и лесно триумфираше во Бундеслигата. Ќе беше можеби и славеник и во Лигата на шампионите да не беа неколку чудни судиски одлуки и четвртфинална елиминација од неговата поранешна екипа, Реал Мадрид, водена од Зидан. Во 2018 година ја прифати понудата на Де Лаурентис и го наследи Сари на клупата на Наполи. Играше одлично во Европа и за „влакно“ не го елиминира Ливерпул. Се задржа една ипол година, но не освои трофеи, исто како и во Јуве на почетокот на кариерата. Карло не може долго да биде без работа и понуди, па брзо се јави Евертон и му го довери својот нов проект. И секако му понуди плата, двојно повисока од таа во Неапол. Анчелоти сега го има можеби најголемиот предизвик во кариерата, но со акумулираното искуство полесно ќе го нападне врвот на Премиер лигата. Карло освои 17 трофеи, трипати беше европски првак и е единствениот кој со осум различни екипи играл во Лигата на шампионите. За да биде подобар од претходниците ќе му треба уште нешто поспецијално – можеби репрезентативен успех. Кого и да изберете од споменатите петмина, нема да погрешите.
Тие се петте тенори. Петмината кои интерпретацијата на играта и целта во играта најдобро ја знаат. А по игра на случајноста петмината се Италијанци. На нивни место можеа да бидат и Хидинк, Кројф, Дел Боске, Мурињо, Фергусон, Гвардиола, Хицфилд, Бенитез, Рехагел, Ериксон, Луис Фелипе Сколари, Хејнкес… но во оваа моја приказна нема место за нив. А кој од нив е најдобриот, бирајте сами.
