Мистериозното древно линеарно еламитско писмо користено помеѓу 2300 и 1800 година п.н.е во јужен Иран можеби конечно е дешифрирано, иако некои експерти сè уште се скептични.
Дополнително, можно е артефактите што се користат за дешифрирање на натписите да не се добиени легално.
Денес се зачувани само околу 40 познати примери на линеарното еламско писмо, што го отежнува неговото целосно декодирање. Сепак, експертите во новото истражување тврдат дека успеале.
Имено, други научници претходно успеале да дешифрираат некои линеарни еламитски натписи, а авторите на новата студија се надоврзале на тие претходни трудови со споредување на системот на пишување во осум линеарни еламитски натписи со текстови напишани со клинесто писмо.
Клинестото писмо е веќе дешифрирано. Бидејќи датира од приближно истиот временски период, веројатно ги содржи имињата на истите владетели и нивните титули и користи некои од истите термини за да ги опише владетелите.
Експертите наведуваат дека преку оваа постапка успеале да го откријат значењето на многу други симболи на еламитската азбука, но дека околу 3,7 отсто од еламитските знаци сè уште остануваат непознати. Имено, оваа азбука има повеќе од 300 симболи кои претставуваат различни звуци, како што е знак во облик на полумесечина што звучи како „па“, пишува Science Alert.
Тимот превел еден краток текст кој вели: „Пузур-Сушинак, кралот на Аван. Божеството Инсушинак го сака“. Во написот се додава дека секој што ќе се побуни против Пузур-Сушинак треба да биде уништен. Научниците во истражувањето наведуваат дека во иднина ќе бидат објавени повеќе преводи на целосни текстови.
Археологот Франсоа Десет од Универзитетот во Техеран и Францускиот национален центар за научни истражувања (CNRS) одбил да ги коментира резултатите. За нивните мислења, Live Science контактирал со неколку други експерти кои не биле поврзани со истражувањето. Повеќето или одбиле да коментираат или не одговориле навреме пред објавувањето на статијата.
Сепак, асириологот Џејкоб Дал од Универзитетот во Оксфорд го искажал своето мислење и рекол дека се сомнева во наодите. Тој го проучувал прото-еламитското писмо и не се согласува со изјавата на археологот во студијата дека пра-еламитот и линеарниот еламит се тесно поврзани.
Дополнително, тој е загрижен дека анализата на тимот користела натписи пронајдени на археолошкиот локалитет Конар Сандал од бронзеното време, кој се наоѓа во близина на Џирофт, град во Иран.
„Тие натписи имаат сомнителни карактеристики, можеби се фалсификат. Иако артефактите од Конар Сандал не спаѓаат во групата од осум нови натписи кои биле клучни за дешифрирањето, под знак прашалник е податокот дека тие воопшто ги користеле“, вели Дал.
Експертите не се сигурни од каде точно потекнуваат осумте линеарни еламитски натписи. Седум се во колекцијата на Хоушанг Махбубиан, додека осмата е во колекцијата на Мартин Шојен, норвешки бизнисмен и колекционер.
На 24 август 2021 година, норвешката полиција го запленила натписот во сопственост на Шојен и стотици други артефакти во неговата колекција.
Во извештајот објавен во март од Музејот за културна историја во Осло се наведува дека Шојен „не доставил документација за легални набавки од Иран и дека доказите укажуваат на грабеж, шверц и нелегална трговија“.
Во јули, од колекцијата на Шојен го критикувале овој извештај и изјавиле дека овие обвинувања се неосновани.
„Јас се занимавам со адвокатура повеќе од 40 години и прочитав еден тон извештаи. Никогаш не сум видел некој толку лошо основан“, рекол адвокатот Като Шиотц, кој го застапувал Шојен.
Во 2018 година, Десет напишал дека Махбубијан му кажал дека артефактите биле извезени во Европа пред 1970 година. Иранските истражувања спровеле металуршка и хемиска анализа на артефактите од колекцијата на Махбубијан и не нашле докази за фалсификат.
Истражувањето, насловено „Дешифрирање на линеарното еламитско писмо“,е објавено во списанието Zeitschrift fur Assyriologie und Vorderasiatische Archaologie.
